Olejowanie to ekologiczna, skuteczna i jedna z najstarszych metod ochrony drewna. Olejować należy powierzchnie drewniane przed ich pierwszym użyciem, a następnie regularnie, w ramach cyklicznej impregnacji. Olejowanie mebli drewnianych wykonuje się łatwo i szybko, w warunkach domowych, bez potrzeby zatrudniania fachowców. Trzeba jedynie odpowiednio dobrać olej i właściwie przeprowadzić cały proces olejowania drewna.

Olej wnika głęboko w strukturę drewna, skutecznie zabezpieczając je przed wilgocią, pękaniem, promieniami UV, wysoką temperaturą, kurzem i szarzeniem. Nadaje mu też głęboką barwę i pięknie eksponuje jego usłojenie. Ponadto olejowanie drewna jest metodą ekologiczną, przyjazną środowisku i domownikom.

Zabieg konserwowania drewna olejem warto przeprowadzać co kilka miesięcy, średnio 1–4 razy do roku. Częściej, zazwyczaj co pół roku lub co kwartał, impregnuje się meble użytkowane intensywnie i bardziej narażone na uszkodzenia, np. krzesła i stoły. Powierzchnie szaf czy komód wystarczy impregnować raz do roku lub rzadziej.  

Proces konserwacji drewna olejem jest prosty i stosunkowo szybki. Często zdarza się jednak, że samodzielne próby olejowania kończą się fiaskiem. Gdy na drewnie pojawiają się błyszczące plamy lub ochronna warstwa oleju ściera się zbyt szybko, oznacza to, że olejowanie zostało przeprowadzone nieprawidłowo. Przyczyny? Najczęstszymi winowajcami są źle dobrany olej oraz niepoprawnie zastosowana technika olejowania drewna. W niniejszym poradniku wyjaśniamy, jak krok po kroku prawidłowo olejować meble drewniane.

1. Olej do drewna – dobór preparatu

Podstawą udanego olejowania jest dobry olej. Po pierwsze i najważniejsze, mebli i innych powierzchni z surowego drewna nie należy impregnować olejem spożywczym, oliwą ani oliwką dla dzieci.

Do olejowania drewna należy stosować wyłącznie przeznaczone do tego preparaty, zawierające w składzie naturalne oleje roślinne pozbawione protein. Najlepszym wyborem jest olej lniany. Ideałem jest, gdy olej ten stanowi główny składnik preparatu. W tańszych produktach można się natknąć na mieszanki oleju lnianego, słonecznikowego i tungowego albo wyłącznie na te dwa ostatnie – oczywiście można je stosować, choć oleje te nie dorównują właściwościom olejowi lnianemu. Nie ma co oszczędzać – drewno potraktowane gorszym preparatem nie będzie dostatecznie i długo chronione, a proces impregnacji trzeba będzie dość szybko powtarzać. Wybierając dobrej jakości olej lniany do drewna, nie będziemy się musieli o to martwić.

Warto w tym miejscu raz jeszcze wyjaśnić i podkreślić, dlaczego oleje jadalne, takie jak kokosowy, słonecznikowy czy oliwa z oliwek, nie nadają się do pielęgnacji drewna. A powód tego jest prozaiczny – specjalistyczne oleje, takie jak olej lniany:

• głębiej penetrują strukturę drewna, a więc mają większe działanie ochronne,
• raz nałożone, chronią drewno przez długi czas,
• szybko wysychają,
• nie zawierają protein, dlatego w kontakcie z tlenem nie jełczeją i nie uwalniają nieprzyjemnego zapachu.

W przypadku olejów jadalnych jest dokładnie odwrotnie, dlatego lepiej odstawić je na półkę.

Wybierając olej do impregnacji drewna, trzeba pamiętać o jeszcze jednej kwestii: rodzaj preparatu musi być dostosowany do typu konserwowanej powierzchni, częstotliwości i warunków jej użytkowania oraz do efektów, jakie chcemy uzyskać. Warto więc wiedzieć, że istnieją oleje do drewna bezbarwne, barwiące, twardniejące, nietwardniejące, surowe, gotowane oraz przeznaczone do różnych gatunków drewna. Szczegółowe informacje o rodzajach olejów znajdują się w artykule Olej do drewna – jaki preparat do olejowania drewna wybrać?.

2. Przygotowanie drewna do olejowania – szlifowanie i odpylanie

Mamy już wysokiej jakości olej do drewna. Zanim jednak przystąpimy do olejowania, należy odpowiednio przygotować powierzchnię.

Pierwszym krokiem jest wyczyszczenie i oszlifowanie mebla. Czynność tę wykonujemy zarówno w przypadku renowacji i cyklicznej impregnacji drewna, jak również po zakupie nowych mebli, przed ich pierwszym użyciem – nowe meble drewniane są wstępnie zaimpregnowane, ale w warunkach domowych należy wykonać ten zabieg jeszcze raz.

Do szlifowania mebla potrzebne będą:

• drobno- i średnioziarnisty papier ścierny, najlepiej o gradacjach 80–100, 120–140 i 180–200,
• okulary ochronne i maska.

Szlifowanie zaczynamy od grubszego papieru ściernego, czyli tego o niższej gradacji (np. 80–100), który pozwoli usunąć największe uszkodzenia i zanieczyszczenia. Następnie czynność powtarzamy z użyciem papieru średniego (120–140) i kończymy na drobnym (180–200). Drewno szlifujemy zawsze wzdłuż usłojenia – pozwoli to uniknąć powstawania trudnych do usunięcia rys i wgłębień.

Mebel można oszlifować ręcznie (w tym celu warto zakupić papier ścierny w arkuszach lub w postaci kostek) bądź przy użyciu szlifierki oscylacyjnej (przydadzą się specjalne nakładki szlifierskie). W obu przypadkach papier ścierny należy dociskać do powierzchni mebla bardzo delikatnie. Zbyt intensywne ścieranie może doprowadzić do wystąpienia wyżłobień i innych uszkodzeń.

Drugim krokiem jest odpylenie oszlifowanego mebla. Aby było to jak najbardziej skuteczne, najpierw warto użyć odkurzacza z miękką, szczotkową końcówką. Szczotkę tę trzeba przykładać do powierzchni delikatnie lub trzymać ją 1–2 cm nad odkurzaną powierzchnią – zachowanie ostrożności uchroni drewno przed ryzykiem pojawienia się nieestetycznych rys czy mikrouszkodzeń.  

Następnie trzeba drewno wyczyścić z pozostałego pyłu lekko wilgotną, porządnie wyciśniętą szmatką (np. z mikrofibry) – należy pamiętać, że zbyt wilgotna ścierka spowoduje niepożądane uniesienie się włókien drewna, po których konieczne będzie powtórzenie szlifowania! Po tym zabiegu mebel pozostawiamy do wyschnięcia.

3. Przygotowanie pomieszczenia

Podczas gdy oszlifowany, odpylony i przetarty z pyłu mebel schnie, można się zabrać za przygotowanie pomieszczenia do olejowania. Nawet ostrożne nakładanie oleju może bowiem sprawić, że jakaś kropla skapnie na podłogę, pobrudzi ścianę czy stojące obok meble. Do zabezpieczenia otoczenia potrzebne będą:

• folia malarska,
• taśma malarska (lepiej wybrać grubszą, która nie będzie przepuszczać oleju),
• opcjonalnie nożyczki lub nożyk do tapet.

Aby ochronić większe powierzchnie, np. podłogę lub meble kuchenne, wystarczy położyć na nie folię malarską. Za pomocą taśmy warto przykleić ją w kilku miejscach, aby nie fruwała. Folią trzeba też zakryć kontakty, kuchenkę czy zlew. Krawędzie, np. ranty płyty indukcyjnej czy miejsca styku mebla ze ścianą, oklejamy taśmą malarską.

4. Olejowanie drewna

Wszystko gotowe, mebel oszlifowany, odpylony, przetarty i osuszony, powierzchnia zabezpieczona – można się brać za olejowanie mebli! Do tego zadania potrzebne będą:

• wałek malarski lub szeroki, płaski pędzel (warto kupić droższy, wyższej jakości, który nie będzie tracił włosia podczas olejowania),
• miękka, czysta szmatka, np. z bawełny albo mikrofibry,
• pojemnik z wodą.

Nabieramy na wałek lub pędzel olej i zaczynamy jego nakładanie – równomiernie, wzdłuż słojów. Należy pamiętać, że drewno chłonie olej stopniowo, dlatego lepiej nie przesadzać z grubością aplikowanej warstwy.

Następnie trzeba odczekać 20–30 minut aż drewno wchłonie olej i przeschnie. Nadmiar oleju ścieramy do sucha miękką, czystą ściereczką. Pamiętajmy o tym, że w przypadku np. stołów czy krzeseł olejujemy meble z wierzchu, ale również pod spodem!

Olejowanie i wycieranie drewna należy powtarzać do momentu aż drewno przestanie „pić” preparat – poznamy to po tym, że na jego powierzchni będą się utrzymywały krople. Reguł jako takich nie ma, trzeba po prostu obserwować drewno, bo każde będzie reagowało inaczej. W praktyce jednak na meble nowe, impregnowane po raz pierwszy, zazwyczaj należy nałożyć olej 2–3-krotnie, natomiast gdy jest to cykliczna impregnacja – wystarczą 1–2 warstwy oleju.

WAŻNE! Po zakończonej impregnacji oraz polerowaniu, opisanym w kolejnym kroku, nasączone olejem pędzle, wałki, szmatki czy tarcze polerskie należy umieścić w pojemniku z wodą – w przeciwnym razie, przy niesprzyjających okolicznościach, mogą one ulec samozapłonowi i wywołać pożar.

5. Polerowanie zaolejowanego drewna

Aby olejowane drewno zyskało przyjemną w dotyku, aksamitną powierzchnię, w następnym etapie trzeba je dokładnie wypolerować. Do tego zadania najlepsze będą czyste, miękkie szmatki bawełniane albo filcowe. Szmatek dobrze mieć pod ręka kilka – podczas polewania warto je często zmieniać dla jak najlepszego efektu polerskiego.

Drewno polerujemy ręcznie, okrężnymi ruchami. Można też użyć elektrycznej wiertarki z tarczą polerską, np. filcową, ale polerować należy na niskich obrotach, ok. 150–300 obr./min.

Po zakończonym polerowaniu szmatki lub tarcze polerskie wkładamy do wspomnianego wcześniej pojemnika z wodą. I gotowe!

6. Regularna pielęgnacja i impregnacja drewna olejowanego

Mebel drewniany będzie cieszył oczy przed lata, jeśli tylko będziemy pamiętać o jego prawidłowym użytkowaniu oraz regularnej pielęgnacji i konserwacji. Wszystkie te aspekty zostały szczegółowo opisane w artykułach:

Jak dbać o meble z drewna – prawidłowe użytkowanie

Jak czyścić meble drewniane – pielęgnacja

Jak impregnować meble drewniane – konserwacja